نکته ای چند دربارۀ تحوّل شکلی و معنایی ساقی نامه ها (با تأکید بر تذکرۀ میخانه)

Authors

سیّد مرتضی میرهاشمی

abstract

یکی از موضوعات شعری در ادب فارسی، ساقی نامه سرایی است. این موضوع ادبی که با نظامی گنجوی و چه بسا با الهام گرفتن وی از اشعار موسوم به خمریّات ـ که البتّه پیش تر سابقه ای هم داشته است ـ پدید آمد، پس از نظامی مورد توجّه گویندگان مختلف در اعصار گوناگون قرار گرفت و در عین حال دچار تغییرات و تحوّلاتی شد. بررسی و مطالعه دربارۀ این تحوّلات که آن را می توان به سه بخش تحوّل در قالب (استفاده از بعضی قالب های دیگر چون ترجیع بند و ترکیب بند)، تحوّل در معنا (گنجاندن موضوعات دیگر در ساقی نامه ها که پیش تر سابقه ای نداشت)، تحوّل در تصاویر و تعابیر شاعرانه (ساختن تعابیر و تصاویر تازه به خصوص برای میِ معهود در ساقی نامه ها) تقسیم کرد؛ موضوعی که در این مقاله بدان پرداخته شده است. تلاش ذهنی گویندگان ادوار مختلف در ایجاد این تحوّلاتْ کمابیش مشهود است، امّا در این میان، تنوّع جویی برخی از شاعران عصر صفوی، آب ورنگ دیگری دارد که بی تردید حاصل تأثیرپذیری از سبک شعری تازه (سبک اصفهانی یا هندی) آن عصر است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نکته‌ای چند دربارۀ تحوّل شکلی و معنایی ساقی‌نامه‌ها (با تأکید بر تذکرۀ میخانه)

یکی از موضوعات شعری در ادب فارسی، ساقی‌نامه‌سرایی است. این موضوع ادبی که با نظامی گنجوی و چه‌بسا با الهام گرفتن وی از اشعار موسوم به خمریّات ـ که البتّه پیش‌تر سابقه‌ای هم داشته است ـ پدید آمد، پس از نظامی مورد توجّه گویندگان مختلف در اعصار گوناگون قرار گرفت و در عین حال دچار تغییرات و تحوّلاتی شد. بررسی و مطالعه دربارۀ این تحوّلات که آن را می‌توان به سه بخشِ تحوّل در قالب (استفاده از بعضی قالب‌های دی...

full text

نکته ای چند دربارۀ فرهنگ شرف نامه

فرهنگ شرف نامه تألیف ابراهیم قوامی فاروقی ازجمله آثار گران مایۀ زبان و ادب فارسی است که نگارش آن در سال ۸۷۸ق در بیهار هند به پایان رسیده است. منابع علمی اطلاعات مختلفی درباره شرف نامه و مؤلف آن به دست داده اند؛ ازجمله اینکه قوام الدین فاروقی آن را به شرف مرشد خویش، شرف الدین احمدبن یحیی منیری، شرف نامۀ منیری نام گذاری کرده است. در فهرست های مختلف گنجینه های خطی دربارۀ مندرجه، شکل و زمان کتابت ن...

full text

مقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure

کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ ...

full text

تاثیر اندیشه های خیامی بر ساقی نامه های فارسی با تاکید بر ساقی نامه های مندرج در تذکره ی میخانه و پیمانه

ساقی نامه که از سده ی ششم تا پایان قرن سیزدهم هجری، در شکل سنتی خود ادامه یافت ، شعری است خطابی، که شاعر با خواستن باده از ساقی و تکلیف نواختن به مغنی، جهان بینی خود را در باره ی دنیا، کج مداری چرخ، نگون بختی و مانند آن بیان می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی درون مایه ی ساقی نامه های فارسی از منظر چند و چون انطباق پذیری آن ها با مضامین رباعیات خیام نیشابوری (بر اساس نسخه ی فروغی) است. به همین جه...

15 صفحه اول

ویژگی های سبکی و تحلیل محتوایی خمریه ها و ساقی نامه ها در شعر فارسی

مضامین خمریه و ساقی گری و باده نوشی در شعر فارسی تا پایان سدة پنجم هجری ،همان شراب انگوری و می و می گساری در مفهوم واقعی و دنیوی آن است . با ورود تصو ف واصطلاحات مربوط بدان ، از قرن ششم به بعد این گونه مضامین در معانی دیگری به کاربرده شده هر چند که شاعران سدة ششم نیز گاهی در این شیوه اشعاری سروده اند .پیدایش سبک تازه در سرودن اشعار خمریه در دورة مغول با افول دولت سلجوقیان میسر گردید، علّت فوق ه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
ادب فارسی

Publisher: دانشگاه تهران

ISSN 9262ـ2251

volume 4

issue 2 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023